Het naar elkaar toegroeien van de Taliban en al Qaeda: een korte historische schets

Het basisartikel dat fungeert als basis voor deze blog is “understanding the Taliban and Insurgency in Afghanistan” (Johnson & Mason, 2007) en het boek van Ahmed Rashid:
“Taliban” (2001).

Radicalisering
De Taliban in Afghanistan had, als politieke beweging in de Islamitische wereld, sinds het neerslaan van het communistisch regime in Kabul, bij sommige leden van de bevolking de hoop doen aanwakkeren dat de Taliban een groep koranstudenten was die de vrede in Afghanistan terug zouden bewerkstelligen, niets was minder waar. Rashid wijst erop dat de Taliban ervoor gezorgd hebben dat er een nieuwe impuls werd gegeven aan het radicalisme van de islam (Rashid, 2001, p. 22-23). Zo werd er een strenge interpretatie van de sharia ingevoerd waarbij televisie, sport, vrouwenscholen enz. werden verbannen naar een afgesloten hoofdstuk (Rashid, 2001, p. 54).

Radicalisering-oorlogsvoering-verschansing
De oorlog in Afghanistan wordt door Johnson & Mason (2007, p.88) gezien als een strijd waarbij de krachten van de Taliban een tegengewicht vormen tegen de democratie die men wil vestigen. De Taliban staan heel sterk in Afghanistan, dat is een vaststaand feit. De Taliban heeft verschillende voordelen, waarover de V.S. niet beschikken. Zo kennen zij de cultuur, de taal en stammenhiërarchieën. Eveneens beschikken ze over ruime levering van rekruten en wapens en de mogelijkheid zich te verbergen in bergachtig terrein.
De sleutel tot succes of mislukking in Afghanistan is volgens de auteurs afhankelijk van Noord-Pakistan. President Musharraf speelt een dubieuze rol, hij lijkt de weg van de VS te volgen in de “war on terror”, maar anderzijds is er binnen zijn eigen land een volledige zone (Noord- en Zuid Waziristan) waar vele verwanten van de Taliban en al-Qaeda zich schuilhouden. Dit is het gevolg van een Pakistaanse beleid dat vroeger de Taliban nog heeft ondersteund.
Ook Rashid (2001, p. 23) vermeldt dat de Taliban destijds werd gesteund door zowel door Pakistan als Saoedi-Arabië.

Ik citeer een fragment dat meer duiding brengt:
“ In 1997-’98 heeft Pakistan de Taliban voorzien van hulgoederen ten bedrage van naar schatting 30 miljoen dollar. Daartoe behoorden 600 000 ton tarwe, petroleum en kerosine, die voor een deel betaald waren door Saoedi-Arabië, wapens en munitie, bommen, onderhoud en reserveonderdelen voor de militaire uitrusting uit de Sovjetperiode zoals tanks en zware artillerie, reparatie en onderhoud van de luchtmacht van de Taliban, voor het onderhoud van vliegvelden, de aanleg van wegen, de elektriciteitsvoorziening van Kandahar en salarissen.” (Geciteerd in: Rashid, 2001, p. 257-258).

Bin Laden en de Taliban
Een interessant fragment uit het werkstuk van Rashid (201, p. 198) haalt aan dat Pakistan een grote invloed heeft gehad in het aanhalen van relaties tussen Osama Bin Laden met de Talibanleiders in Kandahar. De trainingskampen van Khost vormden het bindmiddel tussen de twee groeperingen. De kampen waren in handen gevallen van de Taliban, maar Pakistan opteerde voor het behoud van de trainingskampen. Na een ontmoeting met de Taliban werden de trainingskampen overgeheveld aan Bin Laden.
Bin Laden werd om veiligheidsredenen (maar ook omwille van eigen profijt![1]) door de Taliban in bescherming genomen en woonde in Kandahar. Terwijl de Taliban voorzag in het herbergen en het schuilhouden van Bin Laden, zorgde Bin Laden er zelf voor dat de Taliban financiële middelen kreeg toegestopt. Bovendien wist hij geleidelijk aan nog meer sympathie op te wekken door onder andere manskrachten te sturen die in 1997-1998 meevochten bij de Taliban-offensieven.
Het gedachtegoed van de hogere leiders binnen het Talibanmilieu leken steeds meer verzadigd te worden door de visie die Bin Laden erop nahield. Met als gevolg dat ook zij een steeds meer een antiwesterse houding bleken aan te nemen. De Taliban manifesteerde zich steeds meer als vijand van de VN en Amerika (Rashid, 2001, p. 199).

Al-Qaeda en Taliban in bergachtig gebied
De auteur Baker wijst erop dat er effectieve samenwerkingsverbanden zijn tussen de Taliban en al-Qaeda. Er is een soort van versterkend effect. In de ‘tribal belt’ worden al-Qaeda leden door de Taliban beschermd en kunnen ze zich verschansen. Als wederdienst zorgt al-Qaeda ervoor dat de Taliban zich ken hergroeperen, in militaire munitie wordt voorzien en eveneens in de aldaar opgerichte trainingskampen opgeleid kan worden.
De grensregio, een bebost bergenlandschap, kan bijna worden gezien als een wereld op zich. (“the truth about talibanisation”, Baker, 2007, 22 m aart,)

Besluit
Met deze tekst wou ik duidelijk maken dat er verschillende banden zijn tussen al-Qaeda en de Taliban. Van voorzieningen van training, financiële middelen tot het in bescherming nemen van de ander. Bovendien hebben we vermeld dat beide groepen op een bepaald moment qua ideeëngoed op dezelfde lijn komen te staan. Er is een duidelijkere en scherpere visie gegroeid binnen de Taliban mede door de beïnvloeding van Bin Ladens gedachtegoed.
Ook Waziristan blijkt zowel voor de Taliban als voor verwanten van al-Qaeda een als perfecte basis te fungeren van waaruit ze kunnen opereren.


Geraadpleegde literatuur

Baker (2007, 22 maart). The truth about the talibanisation. Geraadpleegd op 29 december 2007 op het het World Wide Web: http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1601850-3,00.html

Johnson, T.H. & Mason, M.C (2007). Understanding the Taliban and insurgency in Afghanistan. Orbis, 51 (1),

Rashid, A. (2001). Taliban, Oil and the new great game in Central Asia. Londen/NewYork: I.B.Tauris Publishers.


[1] Het feit dat er ‘een veilig dak boven het hoofd’ werd verleend aan Bin Laden, door de Taliban, hield ook in dat Bin Laden een soort van middel was waarmee de Taliban het vuur aan de schenen kon leggen bij de Amerikanen. Ze probeerden via deze weg een erkenning van hun regime af te dwingen. (Rashid, 2001, p. 199)